Glycerine en leer: vriend of vijand?
Soms zijn er van die tegenstrijdigheden die blijven hangen. Dingen die op het eerste gezicht niet kloppen, maar die zich al jaren in het dagelijks gebruik genesteld hebben. Glycerine in lederverzorging is zo’n geval. Een ingrediënt dat vocht aantrekt en vasthoudt, toegepast op een materiaal waarvan we juist geleerd hebben dat het daar niet goed tegen kan. Hoe zit dat? En waarom grijpen zoveel mensen — onszelf soms inbegrepen — toch naar glycerine als het gaat om het verzorgen van leer?
Wij doken in deze vraag. Niet alleen vanuit nieuwsgierigheid, maar ook omdat we bij Liss Products steeds willen begrijpen wat we gebruiken. Niet alleen de wat, maar ook de waarom.
De oorsprong van leer: een levend materiaal
Leer is bijzonder. Het is een dierlijk product, en draagt de sporen van een leven dat eraan voorafging. Elke plooi, elke structuur vertelt iets. Maar zodra leer geen deel meer uitmaakt van een levend organisme, verliest het zijn vermogen om zichzelf te herstellen. Het is niet meer levend, maar nog wel gevoelig. Gevoelig voor uitdroging, barsten, schimmels, zon, hitte — en ja, ook voor vocht.
Toen Lissie haar eerste zadel poetste, gebruikte ze een lederzeep van een stalgenootje. Ze rook een vleugje citroen, maar ook iets zwoels, iets plakkerigs. “Glycerinezeep,” zei haar stalgenootje. “Daarmee blijft je zadel soepel.” Het was een van die tradities die stilzwijgend doorgegeven werd. Maar waarom eigenlijk?
Wat doet glycerine?
Glycerine is een kleurloze, stroperige vloeistof die van nature voorkomt in plantaardige oliën en dierlijke vetten. De eigenschap die het beroemd maakt, is zijn vermogen om vocht aan te trekken en vast te houden. In huidverzorging wordt glycerine vaak geroemd: het helpt de huid gehydrateerd te houden, soepel en zacht¹.
In dat licht lijkt het niet onlogisch om glycerine ook in te zetten voor leer. Want leer, zo zeggen we vaak, “moet soepel blijven.” En dat klinkt als iets waarvoor vocht nodig is, nietwaar?
Maar hier begint de verwarring. Want anders dan huid, heeft leer geen levend systeem meer dat het vocht op natuurlijke wijze reguleert. Als we vocht aanbrengen — of een ingrediënt dat vocht aantrekt — waar komt dat vocht dan vandaan? En wat doet het vervolgens?
Leer en vocht: een delicate balans
Leer is inderdaad van nature geolied. Tijdens het looiproces worden vetten en oliën toegevoegd die ervoor zorgen dat het materiaal soepel blijft². Deze oliën vervangen als het ware de natuurlijke vetlaag van de huid die er ooit was.
Vocht, daarentegen, is een beetje een indringer. Wanneer leer te nat wordt — bijvoorbeeld door langdurige blootstelling aan water of luchtvochtigheid — kunnen er problemen ontstaan: het materiaal kan gaan schimmelen, opzwellen, stijf worden na het drogen³. Dat is waarom we leer na een regenrit zorgvuldig drogen en opnieuw behandelen.
En daar wringt de schoen bij glycerine. Want hoewel het op korte termijn het leer een mooie glans en een glad oppervlak kan geven, trekt het ook vocht aan uit de omgeving⁴. In een droge ruimte heeft dat wellicht weinig effect. Maar in een vochtige stal, een onverwarmde zadelkamer, of gewoon een herfstige schuur? Dan houdt het leer dat vocht vast. Niet van binnenuit gevoed, maar van buitenaf nat gehouden. En dat is geen verzorging, dat is belasting.
Korte glans, lange schade?
Laten we eerlijk zijn: glycerine geeft resultaat. Een zadel of hoofdstel geboend met glycerinezeep oogt direct mooier. Het oppervlak glanst, voelt glad, en het ruikt vaak fris. Dat is waarom velen er zo aan vasthouden.
Maar het is een beetje als het oppoetsen van vermoeide schoenen met een snelle spray: de buitenkant oogt mooier, terwijl de binnenkant dorst blijft houden. Glycerine voedt niet. Het vult niet aan wat leer echt nodig heeft — bescherming, verdieping, verzorging die verder reikt dan de buitenkant⁵.
Wat dan wel?
Wat leer nodig heeft, is geen vocht, maar stabiliteit. Niet iets dat het oppervlak tijdelijk glad maakt, maar iets dat het van binnenuit versterkt. Daarom werken wij met een andere benadering: een combinatie van grondige reiniging en diepwerkende impregnatie.
Onze LISS Cleaner is ontwikkeld zonder glycerine, juist om te voorkomen dat vocht uit de lucht wordt vastgehouden in het leer. In plaats daarvan gebruiken we PEG-40 Hydrogenated Castor Oil — een plantaardig afgeleid ingrediënt dat als oppervlakte-actieve stof fungeert om vuil en vet effectief los te weken, zonder het leer uit te drogen of aan te tasten⁶.
Na het reinigen volgt de verzorging met LISS Care — een impregnatie die diep in het leer trekt en daar haar werk doet. Het voedt de vezels van binnenuit, en legt tegelijkertijd een beschermende laag tegen vocht, vuil en invloeden van buitenaf⁷. Geen residu, geen glans die afleidt van de essentie, maar een stille bescherming die je pas merkt als je het niet hebt gebruikt.
Soms kijken we naar een oud leren halster in de kast en zien de sporen van jaren. Geen glans, geen perfectie, maar wel karakter. En dan vragen we ons af: willen we dat leer blinkt als een spiegel? Of dat het leeft, ademt, dienstbaar is aan het contact tussen mens en dier?
Dus… is glycerine fout?
Nee. Glycerine is niet “slecht.” Zoals met veel dingen gaat het om hoe we het gebruiken. Af en toe, als onderdeel van een bredere verzorgingsroutine, kan het prima. Zeker als het leer daarna goed wordt afgenomen en verzorgd. Maar als enig product? Dan mist het wat leer werkelijk nodig heeft.
Bij Liss Products kiezen we voor zorg die verdiept, niet verhult. Voor producten die niet de traditie negeren, maar wel het gesprek openen. Over wat leer nodig heeft. En over wat we zelf nodig hebben in de omgang met het materiaal dat ons zo nabij is.
Een zachte uitnodiging
Verzorg jij je leren spullen met dezelfde aandacht als waarmee je een dier aanraakt? Heb je weleens stilgestaan bij wat jouw zadel, hoofdstel of laarzen écht nodig hebben?
Als je nieuwsgierig bent naar onze visie op lederverzorging — of gewoon eens in alle rust wilt voelen aan een cleaner zonder glycerine of een spray die niet glimt, maar werkt — dan ben je van harte welkom om contact op te nemen of onze collectie te bekijken.
Wie weet ontdekken we samen wat jouw leer laat léven.
Bronnen
- U.S. National Library of Medicine. “Glycerin.” PubChem, https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Glycerin ↩
- European Leather Association. “Tanning Processes Explained.” https://leather-sustainability.com/tanning ↩
- Leather International. “Water Damage and Leather – How Moisture Affects Tanned Hides.” https://leathermag.com ↩
- Scientific American. “How Does Glycerin Work as a Humectant?” https://www.scientificamerican.com ↩
- Saddle Soap Myths. Equine Leather Care Resources, https://equineleathercare.com ↩
- Cosmetic Ingredient Review. “PEG-40 Hydrogenated Castor Oil – Safety Assessment and Function as Surfactant.” https://www.cir-safety.org/ingredients ↩
- Natural Leather Preservation Guide. “Impregnation vs Oiling: What Modern Leather Needs.” https://heritagecrafts.org.uk/leathercare ↩
